Çocuklarda özgüven ve sorumluluk duygusu

Özgüven, bireyin kendine yönelik iyi duygular geliştirmesi sonucu kendisini iyi hissetmesidir. Özgüven, insanın iç sesini tanıyıp, ona saygı duyup, ona uygun hareket edebilmesini de beraberinde getirir. Özgüvenli çocuğun dışadönük olması ile ilgili bir anlayış vardır ki bu geçerli bir bakış açısı değildir. Daha içedönük olup, özgüveni yüksek olan çocuklar da olabilir. Dışadönük ve özgüvenli olarak tanımlanan çocukların bazıları belki de güvensizliklerini örtbas etmek için önde olmayı seçiyor olabilirler. Önemli olan çocuğun kendini, duygularını ve ihtiyaçlarını rahatça ifade edip, uygulamaya geçmesini sağlama gücüne sahip olmasıdır. Sorumluluk bir değerdir ve değerler doğrudan öğretilemez. Değerler özdeşleşmeyle, sevilen ve saygı duyulan kişinin model alınması ile kazanılır. Sorumluluk almak özgüveni oluşturan etmenlerin bir parçasıdır. Özgüveni gelişen bir çocuk, kendi yaşı ve becerilerine uygun sorumluluklar almayı benimseyebilir. Aşağıda özgüven gelişimine ailelerin nasıl katkısı olabileceği ile ilgili anektodlar yer almaktadır:

     
• Çocuğunuz sizden yardım istemediği sürece yardım etmekten kaçının. Yardım etme talebiniz kendisinin o işi yapacak yeterlikte olmadığını hissetmesine ve motivasyonunun düşmesine neden olabilir.
     
• Çocuklar hata yapabilir. Bu hataları sessizce kabul edin, duygularını ifade etmesine olanak sağlayın. Bazen ona başarısız olması ve hata yapması için fırsatlar oluşturun.
     
• Çocuğunuzun seçimlerini destekleyin. Sizin görüşlerinizden farklı dahi olsa, kendi görüşünüzün farklı olduğunu ama onunkini saygıyla kabul ettiğinizi belirtin.
     
• Sık sık eleştirmek, engellemek, çatışmaya girmek çocuğun kendine duyduğu güveni sarsar. Seçimlerinin yanlış ve değersiz olduğunu düşünür.
     
• Çocukları başkalarıyla karşılaştırmak kendisinde rekabet ve kaybetme korkusunu uyandırır. İyi yönde dahi olsa kıyaslama ya da benzetmelerden kaçının.
     
• Çocuğunuzun olumlu ve olumsuz duygularını ifade etmesine izin verin. Bu duyguları kabul ettiğinizi samimi bir şekilde kendisine dile getirin. Duygu ve düşüncelerinin değer gördüğünü fark eden çocuk özsaygı geliştirir.
     
• Çocuğunuzla ilgili büyük plan ve beklentilerinizden vazgeçip, varoluşuna değer verin. Var olan yetenek ve ilgi alanlarını desteklemek aile olarak ona en büyük katkınız olacaktır.
     
• Ödül ve övgüden vazgeçin. Yaptığı şeylerin karşılığında ödül ve övgü alan çocuklar bu davranışı hep onları duymak ve sahip olmak için yapmaya çalışır ve buna bağımlı hale gelirler. Çocuğun yaptığı işin sonucundan çok, o işle çok uğraştığı için çabasını takdir etmek özgüven gelişimi açısından daha faydalı olacaktır.
     
• Tehdit, suçlama, emir, hakaret, abartı ve etiketleme içeren konuşmalardan kaçının.

Saldırgan yaklaşım: Bunu yaptığına pişman olacaksın! Bugün sana Ipad oynamak yok! (tehdit, ceza)

Özgüven dili: Sütü bilerek döktüğünü gördüm. Eğer birşeye ihtiyacın varsa bana söyleyebilirsin. Süt dökmek yerin kirlenmesine neden oluyor. Eminim senin bana söylemek istediğin bir şey var. İstediğin zaman benimle paylaşabilirsin.

Klinik Psikolog
Bahar Çakır